آیا منع علم آموزی زنان توسط پیامبر (ص) حقیقت دارد؟
پاسخ: خیر، بلکه در مقابل، احادیثی دالّ بر توصیه ایشان به علم‌اندوزی تمامی مسلمین وجود دارد، حتی در برخی موارد به‌صراحت دستور آموختن را برای زنان مسلمان بیان کرده‌اند. مثلاً در کتاب مصباح الشریعه از امام صادق علیه‌السلام روایتی آمده که ایشان فرمودند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَهٍ وَ هُوَ عِلْمُ الْأَنْفُسِ…[١] (رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند: تحصیل علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است و مراد از آن علومى است که مربوط به تربیت و تکمیل نفس است…)
در مورد این روایت چند مطلب لازم به توضیح است:
١ – سند روایت گرچه به‌هرحال مورد پذیرش علما بوده، لکن در سلسله راویان آن نوفلی و سکونی قرار دارند که هر دو اهل سنت هستند، لذا از این جهت قابل خدشه بوده و سند محکمی ندارد.
٢ – «نوشتن» اخصّ از تعلیم و دانش‌اندوزی است؛ بنابراین اصل تعلیم و یادگیری از جانب پیامبر اکرم(ص) حتی نسبت به بانوان مورد اهتمام و توصیه بوده است.
٣ – با توجه به قسمت ابتدایی روایت که بیان می‌کند زنان را در طبقات فوقانی جای ندهید، از آنجایی که در آن اوقات قسمت فوقانی خانه‌ها بدون پرده و پوشش بوده و کسانی که در قسمت بالایی منزل تردد می‌کرده‌اند در معرض دید سایرین بوده‌اند، مشخص می‌شود چه‌بسا پیامبر اکرم(ص) مقصودشان از نهی از آموختنِ «نوشتن» به بانوان پرهیز ایشان از سوءاستفاده از کتابت و نامه‌نگاری بوده است که این امر مانع ارتباط غیرشرعی آن‌ها با نامحرمان شود.
۴ – شواهد و قرائنی وجود دارد که حاکی از آن است که پیامبر اکرم(ص) هرگونه نوشتن را نهی نفرموده‌اند. مثلاً برخی از زنانی که در صدر اسلام نوشتن را آموخته بودند مانند حفصه، همسر ایشان یا ام‌کلثوم، دخترعقبه بن ابی معیط یا شفا، دختر عبدالله عدویه و یا عایشه، دختر سعد و کریمه، دختر مقداد[٣] که برخی از مورخین نام بعضی زنان را در زمره کاتبان وحی شمرده‌اند.
[١] مصباح الشریعه، ص ٢٢
[٢] کافی، ج ۵، ص ۵١۶
[٣] فتوح البلدان، ص ۴٧٧ و ۴٧٨/دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
دریافت لینک کوتاه این نوشته:
|
کپی شد! |
