اولین خودرو وارداتی به ایران چه بود ؟ + عکس | تاریخچه واردات خودرو به ایران

اولین خودرو وارداتی به ایران چه بود ؟ به همراه عکس همچنین تاریخچه واردات خودرو به ایران همچنین توضیحاتی درباره تاریخ صنعت خودرو ایران در این مطلب. اولین اتومبیل وارد شده به ایران یک رنو مدل ۱۹۰۰ بود .در تنها تصویر به جای مانده از آن مظفرالدین‌شاه در صندلی عقب نشسته است و عوامل حکومتی و ملیجک و سایرین پیاده یا با اسب اتومبیل را احاطه کرده‌اند و موسیو وارنه راننده فرانسوی هم پشت فرمان قرار دارد. همچنین آرم سلطنتی هم روی در این اتومبیل حک شده است. مظفرالدین‌شاه در اولین سفر خود به اروپا، دو دستگاه از این اتومبیل را خرید که تنها یکی از آن‌ها سالم به ایران رسید.

تاریخچه واردات خودرو در ایران

مظفرالدین شاه در بازگشت از سفر اروپایی خود در سال ۱۲۹۷ دو دستگاه خودروی رنو را به ایران آورد. مظفرالدین شاه هرگز فکر نمی کرد این درشکه های بدون اسب که جهت طرب همایونی به کشور وارد شده بودند، روزی به پدیده ای فراگیر در ایران تبدیل شوند. پس از خرابی و از میان رفتن این دو خودرو، مدتی خبری از خودرو در کشور نبود تا اینکه رجال فرنگ رفته، بار دیگر پای خودرو را به کشور بازکردند. و حتی در ۱۲۸۶ به اتوموبیل محمدعلی شاه سوء قصد شد. هر چند وی در اتوموبیل حضور نداشت.

نمایندگی ها وارد می شوند

روند واردات خودرو توسط رجال بلند پایه سیاسی ادامه داشت. اما به مرور و در حدود سال های ۱۳۰۰، نمایندگی های بعضی از خودروسازان آن روزگار همچون Graham Paige و Essex و Dodge در تهران اعلام موجودیت کردند. واردات اتوموبیل آنقدر پر سود بود که بعضی از رجال مملکتی از جمله سرتیپ فضل الله زاهدی نیز پا به میدان واردات گذاشتند.

به مرور پای مدل های مختلف به کشور باز شد. و نمایندگی های مختلفی در تهران شروع به کار کردند. بدون محدودیت خاصی برای ورد خودرو به کشور، اکثر برندهای روز دنیا در آن روزگار، در ایران نمایندگی های کوچک و بزرگ داشتند. و در این میان بعضی از مسافرین اروپایی هم به عنوان سوغات سفر خودرو می آوردند.

به این ترتیب تنوع برندهای موجود در ایران دست کمی از کشور های پیشرفته نداشت. مرور تمامی واردکنندگان خودرو به ایران در چنین قالبی ناممکن است. پس در ادامه تنها مروری کوتاه بر چهار وارد کننده خودرو به کشور خواهیم داشت. در تهیه این مطلب از کتاب ارزشمند «تاریخچه تصویری آگهی های خودرو در ایران» نوشته برزو سپاسی، بهره بسیاری برده شده است.

مرسدس بنز

نخستین ورود رسمی خودروهای مرسدس بنز به ایران به سال ۱۳۲۷ باز می گردد. در این سال شرکت سهامی لیدا طهران، نمایندگی شرکت دایملر بنز در ایران را به دست آورد. در گام اول خودروهای بنز ۱۷۰V را وارد کشور کرد. این خودرو یادگار دوران پیش از جنگ جهانی دوم بود که در سال های پس از جنگ نیز بار دیگر به تولید رسید. تا پیش از این واردات خودروهای مرسدس بنز محدود به واردات توسط اشخاص و البته به تعداد کم بود. اما شرکت لیدا با امید واردات انبوه این خودرو پا به میدان واردات گذاشته بود.

در آن زمان با توجه به آنکه محصولات مرسدس بنز چندان در کشور شناخته شده نبود، این شرکت به ناچار در آگهی تبلیغاتی خود از عبارت «اتوموبیل آلمانی» استفاده کرد تا کیفیت این خودرو را یادآور شود. این شرکت نتوانست در واردات محصولات مرسدس بنز موفقیتی کسب کند. و به دلیل کمبود سرمایه گذاری اولیه به ناچار از ادامه کار صرف نظر کرد تا واردات رسمی محصولات بنز برای سه سال به تعویق بیافتد.

ورود بنز از راه مریخ

در ۱۳۳۰ شرکت مریخ، نمایندگی محصولات مرسدس بنز در ایران را به دست آورد. مریخ با سرمایه گذاری مناسب واردات مدل های مختلف بنز ۱۷۰ را آغاز کرد و توانست یک شبه ره صد ساله را برود. ۱۷۰ در ایران بسیار موفق بود و به دلیل کیفیت ساخت و دوام بخش های فنی به سرعت از سوی دولت وقت مورد استقبال قرار گرفت و شهربانی سفارش عمده ای برای خرید آن ها داد. ضمن آنکه تاکسیرانی هم از این خودرو به عنوان تاکسی استفاده کرد.

بیشتر ۱۷۰ های وارد شده در آن زمان دیزل بودند و نمونه های مورد استفاده در تاکسیرانی با لقب «شوفر کُش» معروف شدند. چرا که گاهی خودرو بدون آنکه خاموش شود برای یک هفته پیوسته کار می کرد و در طول شبانه روز سه راننده مختلف از خودرو استفاده می کردند. مدل های شخصی این خودرو نیز اکثرا با موتور بنزینی وارد شدند و مورد استقبال نیز قرار گرفتند. عرضه ۱۷۰ و موفقیت آن باعث شد شرکت مریخ به واردات مدل های دیگر شرکت بنز اقدام کند.

در ادامه در کنار اتوبوس های دماغ دار و بی دماغ بنز، مدل لوکس ۳۰۰ نیز به کشور وارد شد. این خودرو که جد بنزهای S کلاس امروزی است، با موتور سه لیتری در آن زمان لوکس ترین محصول بنز بود. مدل لوکس ۳۰۰ به نام صدراعظم آلمان، کنراد آدنائر که شش دستگاه از این خودرو را در زمان صدراعظمی در اختیار داشت، به آدنائر معروف شده بود. به دلیل قیمت بالا، فروش این خودرو محدود بود. با این وجود چند دستگاه از نمونه های کوپه و کروکی آن نیز به ایران وارد شد که ستاره خیابان های تهران دهه ۳۰ بودند.

کامیون های یونیماگ هم آمدند

شرکت مریخ کامیون های یونیماگ را نیز وارد کشور کرد، خودروهایی با ظاهری ساده ولی توانایی های فنی بالا و البته سیستم چهار چرخ متحرک که برای حرکت در زمین های کشاورزی ناهموار ایده آل بودند. در کنار این، شرکت مریخ مدل های مختلفی از مینی بوس ها و کامیون های مرسدس بنز را نیز به ایران وارد کرد.

شرکت مریخ با واردات سری بنزهای ۱۸۰ بار دیگر تامین تاکسی های تهران را بر عهده گرفت و این خودروها نیز مانند پدر خود ۱۷۰، در تاکسیرانی موفق عمل کردند، راهی که بعدها با بنزهای ۱۹۰ نیز طی شد. مریخ در دهه ۶۰ میلادی تقریبا تمامی محصولات مرسدس بنز را وارد ایران می کرد.

که در این میان مدل های ۲۲۰S و خودروی اسپرت ۱۹۰SL نیز به چشم می خورد. روند واردات محصولات از سوی شرکت مریخ تا اواخر دهه ۷۰ میلادی ادامه داشت و پس از آن شرکت ستاره ایران واردات محصولات بنز در کشور را بر عهده گرفت. در طول دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی، شهرت بنز باعث شد افرادی مانند جهان پهلوان تختی نیز به واردات این خودرو بپردازند که این مسئله در آن دوران سر و صدای زیادی در مطبوعات به راه انداخت.

ب ام و

عرضه ب ام و در کشور با موتورسیکلت های این شرکت آلمانی شروع شد. در سال ۱۳۱۴ شرکت ابزار، موتورسیکلت های ب ام و آلمان را به کشور وارد کرد و برای فروش این موتورسیکلت ها تبلیغات گسترده ای را در معدود روزنامه های آن دوران به راه انداخت.

هرچند ایران هیچ گاه به صورت رسمی از آلمان نازی پشتیبانی نکرد، اما جو عمومی کشور توجه ویژه ای به پیشرفت های صنعتی آلمان داشت. و شرکت ابزار نیز با استفاده از این موقعیت مدل R7 Sport را وارد کشور کرد و در تبلیغات خود روی سرعت بالای موتورسیکلت های ب ام و تاکید می کرد.

در آگهی این شرکت با اشاره به موفقیت های ب ام و  در مسابقات موتورسیکلت رانی در اروپا، اشاره شده است موتورسیکلت های این شرکت «تا ساعتی ۶۱ فرسنگ طی طریق می کنند». با موفقیت سری اول موتورهای ب ام و، مدل های متنوع تری از آن وارد کشور شد.

جنگ جهانی و مشکلات ب ام و

پس از جنگ جهانی دوم، ب ام و با مشکلات زیادی مواجه شد و تلاش کرد با عرضه مدل های جدید، روزهای گذشته را بار دیگر زنده کند. در ۱۳۳۴ شرکت سهامی ماشین فلاحتی، نماینده محصولات این شرکت در ایران بود و مدل های ۵۰۱ و ۵۰۲ را وارد کشور کرد. هر چند فروش بسیار پایین بود و این شرکت در ۱۳۳۸ ورشکست شد. ایرانی ها ب ام و را با موتورسیکلت می شناختند و از خودروهای این شرکت استقبال نکردند.

پس از عرضه خودروهای موسوم به «کلاس جدید»، ب ام و  به دنبال ایجاد ذهنیتی جدید از محصولاتش بود و این بار شرکت وهابزادگان شانس خود را برای عرضه این خودروها امتحان کرد و البته موفق هم شد. برادران وهابزاده جزو افرادی بودند که ظاهرا به دلیل نزدیکی به دربار توانسته بودند از ثروت های نفتی دهه ۵۰ به خوبی استفاده کنند و ثروتی به هم بزنند و علاوه بر نمایندگی ب ام و در ایران، کارخانه شراب سازی پاکدیس نیز از جمله شرکت های آنان بود. کارخانه شراب سازی پاکدیس بعد از انقلاب به کارخانه تولید آب میوه تبدیل شد.

ویرانی ساختمان شرکت

در جریان آغاز انقلاب، در مهرماه سال ۵۷ مردم به ساختمان مرکزی ب ام و در خیابان روزولت سابق حمله کردند. در پی این اقدام مردم ساختمان به کلی ویران شد. در مطبوعات آن روز علت این حمله خشم انقلابی مردم عنوان شده است.

به نوشته روزنامه آتش، مردم به تصور آنکه محل کارخانه شراب سازی وهابزاده ها در زیرزمین این ساختمان است، به کلی ساختمان را تخریب کردند. در حالیکه این کارخانه در خیابان رضاییه قرار داشت.

یک ماه بعد مشخص شد وهابزاده ها ۲۰ روز قبل از این ماجرا، ساختمان را در مقابل حوادث ناشی از شورش و بلوا به مبلغ ۱۲۰ میلیون تومان بیمه کرده بودند و ساختمان هم در وثیقه بانک ملی بوده است. ابعاد دقیق این ماجرا در جریان روزهای پر التهاب انقلاب گم شد. اما هر چه بود وهابزاده ها از ایران رفتند تا نمایندگی ب ام و در سال های بعد از انقلاب به نوریانی و پس از آن به پرشیا خودرو برسد.

پژو

محصولات پژو از سال های پیش از همکاری این خودروساز با ایران خودرو در ایران حضور داشته اند. مدل زیبای ۲۰۲ قرار بود به عنوان تاکسی در ایران استفاده شود، اما به تعداد انگشت شماری وارد شد. در ۱۳۳۳ شرکتی به نام اتو ایران، واردات پژو ۲۰۳ را آغاز کرد. پژو ۲۰۳ شباهت زیادی به خودروهای آمریکایی هم دوره خود داشت و فقط ابعاد آن کوچک شده بود.

این شرکت در ادامه مدل های دیگری از پژو را نیز وارد کرد که البته با استقبال چندانی مواجه نشد. تا اینکه در سال ۱۳۳۹ شرکت شبدیز که پیش از این سیتروئن را نیز در کشور عرضه می کرد، امتیاز واردات محصولات این شرکت را به دست آورد. به این ترتیب در ابتدا پژو ۴۰۳ دیزل را وارد کرد که چندان مورد استقبال قرار نگرفت و پس از آن پای ۴۰۴ را به خیابان های ایران باز کرد. این خودرو با استقبال گسترده ایرانیان مواجه شد و توانست زمینه را برای عرضه مدل ۵۰۴ در کشور فراهم کند. مدل ۵۰۴ تا مدت ها مورد استفاده بسیاری از دولت مردان از جمله هاشمی رفسنجانی بود.

تویوتا

در دهه ۳۰ شمسی در میان انبوه خودروهای اروپایی، آمریکایی و روسی وارد شده به کشور، شرکت موتوکار در اقدامی جسورانه بازاریابی برای خودروهای یک شرکت آسیایی را آغاز کرد. در آن دوران محصولات ژاپن به هیچ عنوان در ایران شناخته شده نبودند. شرکت موتوکار در اولین گام با معرفی خودروهای شاسی بلند این شرکت و استفاده از عبارت «جیپ تویوتا» سعی در فروش محصولات این شرکت داشت.

استقبال از این سری از محصولات در سال ۱۳۳۷ چندان زیاد نبود. اما به مرور دوام و کیفیتشان باعث شد تویوتا در ایران نامی برای خود دست و پا کند. تا چند سال بعد مدل های سواری تویوتا با نام تیارا از سوی این شرکت راهی بازار ایران شد. تیارا در بسیاری از بازارها با نام کرونا شناخته می شد.

در سال ۱۳۵۲، مرحوم حدادزاده نمایندگی تویوتا را که دیگر خودرویی شناخته شده در بازار ایران بود در اختیار گرفت. حدادزاده با تاسیس ایرتویا سری کامل محصولات این شرکت را وارد کرد. این شرکت مدل های کرونا، کارینا، کراون و سلیکا را در سال ۱۳۵۴ روانه بازار ایران کرد. وی چندی بعد مدل های دیگری از جمله کرولا و شاسی بلندهای لندکروزر را نیز به بازار ایران فرستاد.

در این میان مدل های اسپرت سلیکا از سوی جوانان مورد استقبال قرار گرفت. دیگر مدل ها نیز مورد پسند خانواده ها بود. در سال های منتهی به انقلاب، سالانه بیش از ۴۰هزار دستگاه خودرو تویوتا به کشور وارد می شد. در دوران جنگ، وانت ها و شاسی بلندهای تویوتا به خدمت جبهه ها در آمدند. پس از جنگ روند واردات ایرتویا با فراز و نشیب هایی تا امروز ادامه پیدا کرده است. به این ترتیب عنوان با سابقه ترین وارد کننده حال حاضر کشور از آن تویوتا است.