جشن بادروز در ایران باستان چگونه بود؟

• مهتاب دهقانی

از جمله جشن‌هایی که در ایران باستان برگزار می‌شد، جشن بادروز بود که در ۲۲ بهمن‌ماه هر سال آن را پاس می‌داشتند. پیروزی انقلاب اسلامی نیز در سال ۱۳۵۷ در چنین روزی اتفاق افتاد. به روایت دیگر

این جشن در روز ۱۶ بهمن ماه خورشیدی برابر با روز “باد” از بهمن ماه گاهشمار زرتشتی است.

جشن بادروز یا بادروزی یا کژین یا بادبره یا باذوره در گرامیداشت باد بود. ابوریحان بیرونی در مورد این جشن می‌گوید: «در قم و حوالی آن بادروز با مراسم بسیار مفصلی که با شادی و پایکوبی همراه است، برگزار می‌شود و بازاری تدارک می‌بینند که در آن وسایل شادی و گونه‌ای کارناوال برپا می‌گردد. اما در اصفهان این روز را کژین می‌نامند و جشنی تدارک دیده می‌شود به مدت یک هفته، چون جشن‌های بزرگ به طول می‌انجامد.» این جشن نیز با بازار همگانی همراه بوده است و در آن روز ریسمان‌هایی از نخ هفت‌رنگ را به آغوش باد می‌سپرده‌اند. افسانه‌ای نیز درباره این جشن وجود دارد. گویند: هفت سال در ایران باد نیامد، در این روز شبانی نزد کسری آمده و گفت: دوش آن مقدار باد آمده که موی بر پشت گوسفندان بجنبید. پس در آن روز نشاط کردند و شادی نمودند.

سی‌ام بهمن جشن آفریجگان یا آبریزگان برگزار می‌کردند که برای باران‌خواهی بوده که تا قرن پنجم هجری نیز در اصفهان مرسوم بوده است و مردم با جشن و شادی به روی یکدیگر آب می‌پاشیدند.

بخش‌هایی که بیرونی درباره این جشن آورده، بدین شرح است: «…توضیح این لفظ، ریختن آب است و سبب آن است که باران در زمان فیروز، جد انوشیروان، نبارید و مردم ایران به خشکسالی افتادند و فیروز بدین جهت چند سال از مردم خراج نگرفت و درهای خزینه خود را گشود و از مال‌هایی که به آتشکده‌ها تعلق داشت، هر کس می‌خواست بدو وام می‌داد و آن اموال را تمامی به مردم ایران داد و مانند پدر از پسر خود از همه مردم و رعایا جستجو کرد و در همه این چند سال که قحط بود، کسی از گرسنگی نمرد، سپس فیروز به آتشکده آذر خورا که در فارس است، رفت و در آنجا نماز خواند و سجده کرد و از خدا خواست که این بلا را از اهل دنیا برطرف کند.

وقتی به کام خود رسید، همه مردمان از سروری که پیدا کردند از این آب‌ها به روی هم می‌پاشیدند و این رسم در ایران از آن وقت باقی و پایدار ماند…»