ماتیکان یوشت فریان که بود؟ آشنایی با اسطوره ایرانی

گفته می‌شود افسانه مربوط به او هشتاد سال بعد از مرگ زرتشت روی داده است. همچنین با توجه به اشاره‌هایی که شده ماجرای مبارزه یوشت فریان و اَخت جادوگر از روزگار باستان تا پایان دوران ساسانیان بین ایرانیان، بسیار سرشناس و معروف بوده است.

یوشت پسر و یا شاید از نوادگان بزرگ‌زاده‌ای  به نام فریان بود که در شهر «پرسش گزاران» زندگی می‌کرد. «فریان» در اساطیر ایرانی بزرگ مردی از توران زمین  بود که از زرتشت حمایت کرد. به همین دلیل زرتشت در دست نخورده ترین بخش از اوستا او را یکی از یاران خودش نام برده و از اهورامزدا خواهان برکت و بزرگی این شخص شد.

بهمن انصاری در کتاب «اساطیر ایرانی» درباره ماتیکان یوشت فریان آورده است. کتاب پهلوی «داتستان دینیک» یوشت فریان را فردی غیر زرتشتی  نام برده است. در کتاب «زند بهمن یشت» نیز ذکر ماجرایی آمده که در پسِ آن زرتشت به درگاه «اهورامزدا» نماز برده و از او می‌خواهد تا «یوشت فریان»، «گوپدشاه» و «پشوتن» را فنا ناپذیر و بی‌مرگ کند.

این ماجرا از جایی شروع می‌شود که جادوگری به نام «اَخت» در طمع یورش به شهر « پرسش گزاران» تلاش می کند تا با لشگریانش متشکل از دیوان و بدخویان بودند، شهر را چپاول کند. اما از آنجا که این شهر بنابر دعای «زرتشت» برای خاندان فریان تحت حمایت فره ایرادی و امشاسپندان است هیچ نیرویی توان نابودی آن را ندارد مگر نیروی جهل و نادانی.

پس اَخت جادو با آگاهی از این موضوع، وارد شهر شده و می‌کوشد تا برای دور کردن فرّه ایزدی از شهر، نادانی را حاکم کند. به همین دلیل نوجوانان ۱۵ ساله را به حضور خودش می‌خواند  و از آنها سوال‌های علمی می‌کند. هر کس که پاسخ را نمی‌دانست در شمارنادانان قرار گرفته، فرّه ایزدی از او دور  و اَخت او را می‌کشت.

یکی از پیران و خردمندان شهر به نام «مهراسپند» جوانی دانا به نام «یوشت فریان» را برای این کار معرفی می‌کند.  یوشت نیز با نشان دادن خردمندی خود دو طلسمی را که اَخت به همراه دارد، باطل می‌کند. بنابراین اَخت جادو خودش را برای یک مبارزه طولانی با او آماده می‌کند.  به همین دلیل ۳۳ پرسش پاسخ داده، ابتکار عمل را به دست می‌گیرد  و سه سوال پیچیده از اَخت جادو می‌پرسد.

اَخت برای پیدا کردن سوال‌ها نیرنگ می‌کند و به دوزخ می‌رود تا از هریمن یاری بخواهد اما اهریمن از یاری رساندن به او خودداری می‌کند زیرا با پاسخ دادن اخت جادو  نیروی زیادی نصیب او می‌شود و به تهدیدی برای اهریمن تبدیل می شود.

اَخت پس از ناتوانی برای پاسخگویی سوال‌ها توسط یوشت فریان از بین می‌رود. با این پیروزی بزرگ جدا از نجات پیدا کردن شهر از یورش دیوان، یوشت فریان یکی از مهمترین شخصیت‌های زرتشتی قرار می‌گیرد و جاودانه می‌شود تا در آخر زمان در کنار «پشوتن»، «گرشاسب»، «کی بهرام ورجاوند» و دیگر جاودانان زرتشتی برای پاک کردن جهان از پلشتی اهریمنان بکوشد.