آیا مترونیدازول برای درمان عفونت دستگاه تناسلی زنان موثر است؟

داروی مترونیدازول برای درمان عفونت دستگاه تناسلی چه تاثیری دارد؟ این دارو در قالب قرص واژینال ، ژل، آمپول، سوسپانسیون خوراکی  تجویز می شود که بسته به شدت عفونت با دوزهای مختلف باید مورد استفاده قرار گیرد.زنان باردار و شیر ده نبایند در طول بارداری و شیردهی از این دارو استفاده کنند.

داروی مترونیدازول چیست

نام ژنریک: مترونیدازول

نام لاتین: Metronidazole

نام تجاری: ®Flagyl

گروه دارویی – درمانی:

نیتروایمیدازول – ضد باکتری، ضد تک یاخته و ضد آمیب

طبقه بندی در بارداری: گروه B

اشکال دارویی:

قرص: مترونیدازول ۲۵۰ میلی گرم
قرص واژینال: قرص مترونیدازول واژینال ۵۰۰ میلی گرم
شیاف واژینال: شیاف مترونیدازول واژینال ۵۰۰ میلی گرم
سوسپانسیون خوراکی: مترونیدازول ۱۲۵ میلی گرم/ ۵ میلی لیتر
آمپول جهت تزریق وریدی: مترونیدازول ۵۰۰ میلی گرم/ ۱۰۰ میلی لیتر
ژل موضعی: مترونیدازول ۰٫۷۵ %
ژل واژینال: ژل مترونیدازول واژینال ۰٫۷۵ %

موارد مصرف

مترونیدازول برای درمان عفونت های ناشی از باکتری های بی هوازی، ژیاردیا و تریکوموناس و آمیب بکار می رود، و همچنین در درمان آبسه آمیبی کبد، آبسه مغزی، عفونت های دستگاه تناسلی زنان، واژینیت، کولیت، عفونت های گوارشی مانند هلیکوباکتر پیلوری کاربرد دارد.

روش و مقدار مصرف

با توجه به نوع و شدت عفونت از دوز های مختلف مترونیدازول هر ۸ ساعت ۱ بار استفاده می شود. دوز معمول ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم ۳ بار در روز به صورت خوراکی یا وریدی می باشد. برای درمان واژینیت ممکن است، تک دوز ۲ گرم دارو تجویز شود.

مکانیسم اثر

مترونیدازول از طریق نیتروردوکتاز های باکتریایی احیا شده و به یک ماده حد واسط ناپایدار تبدیل می شود که این ماده با DNA باکتری تداخل پیدا می کند و همچنین مانع از همانند سازی بعدی آن می شود و از این طریق سبب مرگ باکتری می شود.

فارماکوکینتیک

نیمه عمر دارو ۶ تا ۸ ساعت است.
حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد دارو از راه کلیه دفع می شود و حدود ۶ تا ۱۵ درصد آن به صورت متابولیت های غیرفعال از راه مدفوع، دفع می شود.

نکات مهم:

شایع ترین عوارض جانبی مترونیدازول در صورت مصرف طولانی مدت عبارتند از تهوع، اسهال، استوماتیت و نوروپاتی محیطی در طول درمان با این دارو از مصرف مشروبات الکلی خودداری نمائید، زیرا مترونیدازول با الکل تداخل ایجاد می کند و باعث ایجاد سندروم شبه دی سولفیرام می گردد، که این سندروم به شکل قرمز شدن و بر افروختگی صورت، افزایش خفیف درجه حرارت بدن، افت فشار خون، تنگی نفس و گاهی تهوع و استفراغ ایجاد می شود، که خطرناک است.

مصرف همزمان این دارو با مبندازول در دوز های بالا احتمال ایجاد سندرم استیون جانسون را افزایش می دهد. از ژل موضعی ممکن است در درمان آکنه روزاسه استفاده شود. آکنه روزاسه یک بیماری پوستی است منجر به قرمزی و التهاب پوست صورت می گردد که علت آن تحریک زیاد سیستم ایمنی است و از طرفی مترونیدازول می تواند باعث سرکوب سیستم ایمنی شود و در این مورد خاصیت درمانی داشته باشد. ترکیب این دارو و آموکسی سیلین در درمان برخی عفونت ها استفاده می شود. مترونیدازول واژینال در درمان عفونت های واژن مورد مصرف قرار دارد. ژل مترونیدازول ممکن است، اشتباها با نام پماد مترونیدازول در بین بیماران شناخته شود. همچنین سوسپانسیون مترونیدازول نیز ممکن است با نام شربت مترونیدازول در بین بیماران متداول باشد.

موارد منع مصرف:

افرادی که حساسیت مفرط به دارو دارند.
استفاده از این دارو در سه ماهه اول بارداری ممنوع می باشد.

موارد احتیاط:

افرادی که سابقه اختلالات خونی دارند.
افرادی که از داروهای دسته کورتیکواستروئید استفاده می کنند.
افرادی که اختلال شدید عملکرد کبد دارند.
افرادی که دچار تشنج و صرع می شوند.

تداخل دارویی مترونیدازول

به دنبال مصرف سایمتیدین، متابولیسم دارو کاهش می یابد. به دنبال مصرف فنوباربیتال، متابولیسم دارو افزایش یافته و تاثیر آن کاهش می یابد. مصرف این دارو باعث افزایش تاثیر داروهای ضد انعقاد خوراکی می شود. خطر بروز لکوپنی به دنبال مصرف فلورویوراسیل یا آزاتیوپرین افزایش می یابد. مصرف این دارو باعث افزایش تاثیر داروهای لیتیوم و فنی توئین می شود.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز شود. اگر چه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود، ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی مترونیدازول

CNS: سردرد، عدم تطابق، گیجی، تحریک پذیری، افسردگی، بی قراری، ضعف، خستگی، خواب آلودگی
CV: تغییرات ECG، ادم
Derm: خارش، برافروختگی، کهیر
GI: کرامپ های شکمی، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، خشکی دهان
GU: تیرگی رنگ ادرار، سوزش ادرار، خشکی واژن، احساس سنگینی در ناحیه لگن
HEMA: لکوپنی گذرا، نوتروپنی
Local: ترومبوفلبیت در محل تزریق وریدی
Other: عفونت ثانویه قارچی یا باکتریایی به خصوص کاندیدا، طعم فلزی، تب، ژنیکوماستی، احتقان بینی

مصرف در بارداری و شیردهی

مصرف مترونیدازول در بارداری: این دارو از جفت عبور می کند و به سرعت وارد جریان خون جنین می شود. داده های مربوط به بیش از ۵۰۰۰ خانم که اغلب در سه ماهه اول بارداری از مترونیدازول استفاده می کردند، احتمال بروز برخی مشکلات را نشان داد. اما در عمده این تحقیقات شواهدی مبنی بر ناهنجاری های مادرزادی مشاهده نشد. به طور کلی داده کنترل شده ای مبنی بر مصرف این دارو در بارداری در دست نمی باشد.
مصرف مترونیدازول در شیردهی: این دارو در شیر انسان ترشح می شود. مصرف دارو در شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات پزشکی – پرستاری

در صورت وجود بیماری کبدی، دوز دارو را باید کاهش داد. از مخلوط کردن مترونیدازول تزریقی با سایر داروها خودداری نمائید. دارو را حتما قبل از تجویز رقیق و سپس انفوزیون نمائید، از تجویز مستقیم وریدی دارو خودداری نمائید. شمارش گلبول های سفید را قبل از شروع درمان، حین درمان و بعد از خاتمه درمان، انجام دهید. در صورت بروز علائم مسمومیت سیستم عصبی مرکزی، تجویز دارو را بلافاصله قطع نمائید. بیمار را از نظر علائم احتباس سدیم تحت نظر بگیرید.

توجهات بیمار – خانواده

برای کاهش مشکلات گوارشی توصیه می شود، قرص مترونیدازول را بعد از غذا مصرف نمائید. برای جذب بیشتر دارو توصیه می شود، سوسپانسیون خوراکی را قبل از غذا و با معده خالی مصرف نمائید، زیرا ملح سوسپانسیون بنزوات است و برای جذب بیشتر به محیط اسیدی نیاز دارد. توصیه می شود دارو را مطابق دستور پزشک و در وقت معین، مصرف نمائید و در صورت فراموش نمودن یک دوز، بلافاصله پس از بخاطر آوردن با رعایت حداقل فاصله ۲ تا ۴ ساعتی با دوز بعدی آن را مصرف نموده و از حذف دوز فراموش شده یا دو برابر کردن دوز بعدی، پرهیز نمائید.

توصیه می شود اگر خانمی از مترونیدازول برای درمان تریکوموناس استفاده می کند، ممکن است همسر بیمار علیرغم نداشتن علامت بیماری، منبع عفونت مجدد باشد و بهتر است هر دو نفر به طور همزمان درمان شوند و جهت پیشگیری از آلودگی مجدد در طی درمان از مقاربت خودداری نمایند و یا از کاندوم استفاده کنند.
احتمالا مصرف دارو باعث سرگیجه و خواب آلودگی خواهد شد. توصیه می شود تا مشخص نشدن اثر دارو از رانندگی و سایر امور نیازمند هوشیاری، پرهیز نمائید.
ممکن است به دنبال مصرف دارو، ادرار به رنگ تیره یا زرد تیره تا قهوه ای در آید که مساله قابل توجهی نیست.

توصیه می شود در صورت بروز علائم عفونت ثانویه مثل ادرار شیری رنگ و متعفن، درد موقع دفع ادرار به پزشک اطلاع دهید. در حین درمان با این دارو بیمار باید از مصرف الکل خودداری نماید و حتی بهتر است تا ۴۸ ساعت بعد از قطع درمان از الکل استفاده نگردد. قرص مترونیدازول واژینال ممکن است حاوی روغن باشد که می تواند به وسایل مورد استفاده برای جلوگیری از بارداری که از جنس لاتکس هستند مانند کاندوم، کلاهک سرویکس و دیافراگم آسیب برساند و اثر بخشی آن ها را کاهش دهد.

در مدت استفاده از مترونیدازول واژینال نباید مقاربت انجام شود. دوره درمان را حتی در صورت بروز خونریزی قاعدگی کامل نمائید. از آنجایی که مقداری از داروی استعمال شده (ژل یا قرص واژینال) از واژن بیرون می ریزد، می توانید از نوار بهداشتی تمیز استفاده کنید. استفاده از تامپون واژن ممنوع است.

جهت کمک به درمان عفونت و نیز جلوگیری از بروز عوارض مجدد واژینیت، از لباس زیر تمیز و نخی استفاده نمائید. ژل موضعی تنها برای استفاده موضعی روی پوست می باشد. نزدیک چشم ها استفاده نکنید، زیرا باعث ریزش اشک از چشم می شود. در صورت بروز تحریک موضعی، توصیه می شود دفعات استفاده از دارو را کاهش دهید و یا موقتا دارو را قطع نمائید. ژل موضعی دارو موجب رنگی شدن لباس نمی شود.

شرایط نگهداری دارو:

دارو را در دمای اتاق و دور از نور نگهداری نمائید.