معرفی فیلم “در جستجوی فریده” نماینده ایران در اسکار ۲۰۲۰ + خلاصه داستان و نقد

هیأت معرفی نماینده سینمای ایران به مراسم اسکار، در پی چند جلسه مستمر، فیلم در جستجوی فریده به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی را به عنوان نماینده سینمای ایران برای معرفی به اسکار ۲۰۲۰ انتخاب کردند. “در جستجوی فریده” فیلمی مستند بر اساس داستانی واقعی است.

مستند “در جستجوی فریده” محصول سال ۱۳۹۷ است. گفته می شود این فیلم مستند پر افتخارترین مستند سال است. “در جستجوی فریده” در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم به عنوان نماینده سینمای ایران به اسکار ۲۰۲۰ معرفی شد.

داستان فیلم در جستجوی فریده

فیلم دربارهٔ زنی به نام فریده است که چهل سال پیش در حرم امام رضا رها شده و بعد از انتقال به شیرخوارگاه توسط زوجی هلندی به فرزندی گرفته شده و به هلند برده می‌شود. فریده که در طول این سال‌ها به‌خاطر ترس از سفر به ایران و تمایل نداشتن خانواده‌اش به وطن بازنگشته، چند سالی است از راه دور جستجویی را برای پیدا کردن خانواده واقعی‌اش شروع کرده و حالا برای اولین بار به ایران سفر می‌کند تا زادگاهش را ببیند و با سه خانواده که مدعی‌اند خانواده واقعی او هستند، ملاقات کند …

عکس های فیلم در جستجوی فریده

نقد فیلم در جستجوی فریده

«در جستجوی فریده» تازه ترین فیلم مستند زوج هنرمندِ «آزاده موسوی» و «کوروش عطائی» است. این دو کارگردان که پیش از این مستند موفق «از ایران یک جدایی» را ساخته و با استقبال مخاطبان رو به رو شده بودند، در اثر جدید خود در جستجوی هویت گم شده ی یک ایرانی بر آمده اند. «در جستجوی فریده» که در یازدهمین دوره جشنواره سینما حقیقت نیز خوش درخشیده و چهار جایزه ی مهم بهترین تدوین، بهترین موسیقی، بهترین فیلم و جایزه ویژه دبیر جشنواره را از آن خود کرده و برنده تندیس بهترین فیلم جشن بزرگ سینمای ایران نیز می باشد، این روزها بر روی پرده ی سینماهای گروه هنر و تجربه قرار دارد.

در جستجوی فریده داستان دختری رها شده در حرم امام رضاست. دختری که چهل سال پیش در حرم جا گذاشته شده و به شیرخوارگاه سپرده شده بود. این دختر به زوجی هلندی واگذار شده و در همان نوزادی از ایران خارج می گردد و تمام چهل سال زندگی اش را با هویتی نامشخص و در خانواده ای هلندی، در آمستردام بزرگ می شود. زوج هلندی چند سال پس از به سرپرستی گرفتن دخترک، بچه دار می شوند و اولین تلنگر هویت نامشخص و غریبه بودن فریده زمانی زده می شود که مادر هلندی در دوران بارداری اش خطاب به فریده می گوید که برادرش از شکم مادر به دنیا می آید اما او از کشوری دیگر به اینجا آمده است.

فریده که رنگ پوست روشن و چشمان سبز و آبی اروپایی ها را ندارد، از همان روزهای نخست مدرسه دچار بیگارنگی فرهنگی می شود . او می داند متعلق به آن کشور و خانواده نیست و تمام چهل سال زندگی اش را در اندوه این هویت نامشخص می گذراند. تا اینکه بعد از چهل سال بلاخره تصمیم میگیرد به ایران بازگردد تا شاید خانواده اش را، همان کسانی که رهایش کرده بودند پیدا کند.

در جستجوی فریده فیلمی خوش ساخت و روان است که موضوعی تکراری را از منظری متفاوت بیان می کند. فیلم کلیشه ی گم شدگی را در دست دارد اما با پرداخت خوبِ روایت، فیلمی متفاوت و تاثیر گذار خلق می کند. فریده بر ترس هایش غلبه کرده و به ایران می آید. در ایران سه خانواده ی مشهدی انتظارش را می کشند، خانواده هایی از قشر فرودست جامعه. فریده با «نگار» دوست ایرانی اش که مترجم اوست و شاید بخشی از همان هویت گم شده اش نیز باشد، همراه شده و به دیدار سه خانواده می رود. خانواده هایی که هر کدام امیدی بر پیدا کردن فرزند از دست رفته شان بسته اند. اما فریده فرزند هیچ کدام از این خانواده ها نیست. او بی آنکه خانواده ی اصلی اش را پیدا کند، به سوی سرزمینی که سرزمینش نیست باز می گردد؛ اما این بار با قلبی سرشار از مهر و هویتی که بخش زیادی از آن را پیدا کرده است.

روایت فیلم به اندازه کافی جذاب است که انگیزه دنبال کردنش را به مخاطب بدهد. اما مهم تر از همه میزان درست هر عنصر و قصه در فیلم است. فریده مهمترین بخش داستان است. او شخصیت اصلی قصه بوده و گره های زندگی اش، گره های داستانی فیلم را می سازد. رعایت کردن همین نکته ی به ظاهر ساده ،مهم ترین ویژگی خوش ساخت بودن فیلمِ در جستجوی فریده است. کارگردانان فیلم به اندازه ی کافی از هر حس و قصه ای در آن ترزیق کرده اند. آنها امید و ناامیدی را با هم به خورد مخاطب می دهند. در جاهایی مخاطب را می خندانند، اشک و آه فیلم را هم آن قدر غلیط نمی کنند که مخاطب آن را پس بزند.

فریده با امید وارد ایران می شود، اما نیافتن خانواده او را ناامید نمی کند، بلکه دریچه ای درگیر از هویت را به رویش می گشاید. آری! تمام ایران سرای اوست و کسانی هستند که او را دوست دارند و هر وقت که به ایران باز گردد در آغوش آنها جای خواهد گرفت. این نتیجه گیری به ظاهر شعار گونه به شکلی محترم و زیر پوستی در فیلم القا می شود و آن قدر ماهرانه در لا لای قصه در جای درست قرار می گیرد که هیچ بوی شعاری از آن به گوش نمی رسد.

یکی دیگر از ویژگی های مهمِ فیلم در جستجوی فریده، دنیای متضاد فیلم و زندگی فریده است. فریده از آمستردام به مشهد می آید. از شهری آزاد در اروپا به مذهبی ترین شهر ایران. از زندگی خوب و رفاه نسبی به سوی پایین اقشار جامعه و روستاییان خراسان، اما در این مسیر خوشحال و ذوق زده است. او که در اروپا یک ایرانی شناخته می شود، در ایران یک خارجی است که هنوز فرهنگ اصلی کشورش از جمله آداب ِروابط و مرزهای زن و مرد و حجاب را نمی داند و همین نداستن است که شخصیت فریده را قابل درک و واقعی می کند.

بی شک یکی از دلایل مهم موفقیت فیلمِ در جستجوی فریده، شخصیت پخته و کاملِ فریده است. فریده که در یک خانواده ی سردِ هلندی بزرگ شده، (سردی ای که در فیلم نیز به خوبی دیده می شود) به سوی گرم ترین و معاشرتی ترین انسان های زمین قدم برداشته، آدم هایی که لحظه ای رهایش نمی کنند و مدام ماچ و بوسه و نوازش است که راهی اش می نمایند، اما او تفاوت فرهنگی را به خوبی درک کرده و با آن هم مسیر می شود. فریده صمیمانه با خانواده هایی که فقط یکی از آنها ممکن است خانواده ی اصلی اش باشند، ارتباط می گیرد و با آغوش باز آنها و محبت شان را می پذیرد؛ محبت آدم هایی که او را رها کرده اند. در روایت هر سه ی این خانواده از داستان سر راه گذاشتن فریده، عمدِ این کار دیده می شوند.

آنها فریده را گم نکرده اند، اشتباها او را فراموش نکرده و جایی جا نگذاشته اند، کسی فریده را ندزدیده و به زور از دامان خانواده جدا نکرده است ؛بلکه فریده کاملا آگاهانه و توسط عزیزانش در حرم امام رضا رها شده است. چه کسی می تواند با آنهایی که رهایش کرده اند، مهربان باشد ؟! چطور می شود محبت این خانواده ها را باور کرد؟! محبت کسانی که تو را در کودکی رها کرده و سرنوشتت را عوض کرده اند. کسانی که چهل سال بی هویتی را در تو نهادینه کرده و کمبودهایت را به یادت آورده اند. اما فریده می پذیرد که باید با این خانواده ها مهربان باشد. که این خانواده ها چهل سال پیش به هر دلیلی شرایط نگهداری از او را نداشته اند و شاید با رها کردنش سرنوشت بهتری برای او ساخته باشند. پذیرشِ این واقعیت و بخشیدن این ظلم است که فریده را به شخصیتی محکم تبدیل می کند که بشود اشک هایش را باور کرد و به امیدش، امید بست.

در جستجوی فریده فیلمی کامل و تاثیرگذار است که در گروه محبوب هنر و تجربه اکران می شود. فیلمی که ارزش چند باره دیدن را نیز دارد، اما مهم ترین اتفاق برای فیلم هایی از جمله در جستجوی فریده، امکان اکران عمومی آنهاست. امکانی که گروه هنر و تجربه باعثش شده است. مستندهای این روزهای سینمای هنر و تجربه و حتی گونه های داستانی و فیلم کوتاهِ این گروه، چه بسا ارزشمند تر از بسیاری از فیلم هایی است که در گروه اصلی سینماها اکران می شود. هر کدام از فیلم های هنر و تجربه نکته ای در خود دارند که بیننده از اینکه وقت و هزینه برای دیدن آنها گذاشته است، احساس پشیمانی نکند؛ احساسی که بعد از دیدن بسیاری از فیلم های فعلی روی پرده در گروه اصلی می افتد.