مروری بر تاریخچه ارتباط دود و فوتبالیست ها در فوتبال ایران!

آنها نه که مثل دکتر سوکراتس برزیلی، با نمایی درشت از سیگار برگی بر لب، ادای چریک‌های آمریکای لاتین را دربیاورند؛ نه، آنها تنها «یک دود و دمی‌ صرف» و بازیگوش بودند که خوشی زده بود زیر شکم‌شان، و فرت فرت دود می‌کردند تا ادای آدم معمولی‌ها را دربیاورند.

۱) باحال‌ترین‌شان اکبر افتخاری ستاره دهه‌چهلی تیم ملی بود که در سفر به شوروی با تیم ملی، وقتی توی کوپه‌اش نشسته بود و فس دود می‌کرد، ناگهان می‌بیند که مستر سوچ مربی تیم ملی، در حال سرکشی به کوپه‌های بازیکنان است. پس دستپاچه شده و از روی شیطنت، سیگار روشن وینستون سه‌خطش را می‌گذارد لب طفلی ناظم گنجاپور که هر دو، بچه بندر امام بودند و در یک کوپه جا داشتند. سوچ که می‌رسد به کوپه آنها، می‌بیند از فرط دود، چشم چشم را نمی‌بیند. می‌بیند که ناظم خوابِ خواب است اما از سیگاری که به لبش چسبیده، دود می‌آید بیرون عین اگزوز تراکتور. برمی‌گردد می‌گوید: «من هیچ جای دنیا ندیده بودم انسان مرده یا آدم خوابیده، سیگار بکشد، آن‌وقت عین لوله توپ جنگی هم ازش دود بیرون بزند.» اکبر نشسته بود غش‌غش می‌خندید و سوچ شاخ درآورده بود و ناظم در خواب غفلت بود و شازده‌های تیم ملی هرکدام به سرگرمی‌ خود مشغول بودند.

۲) بعد از نسل شوخ و شنگ اکبر افتخاری، وقتی نوبت به سیگاری‌های دهه پنجاهی فوتبال رسید، در تیم سرفراز حشمت، چندتایی دودی بودند که زده بودند به سیم آخر. سردسته‌شان هم کاپیتان سبیلویی بود که شاید کامل‌ترین فوتبالیست تاریخ بود. مردی یاغی و سیاسی که علنا جلوی همه سیگار آتش می‌زد و باکی‌اش نبود. آخرش یک روز حشمت به اصغر اشاره داد که برو به این بابا محترمانه بگو تو اتاقش بکشه نه توی انظار عمومی ‌و اصغر که بلد بود با گردنکش‌های تیم ملی چه شکلی دیالوگ برقرار کند تا مرعوب طرف نشود، ندا داد که حشمت شاکی است. و کاپیتان حساب کار دستش آمد. دیگر از آن تیم تا تیم دهداری که در اردوی دشت مغان با «دود و دم‌بازی»، آبروی هرچه فوتبالیست را بردند، یک دهه طول کشید، تا اینکه آسیاب به نوبت، این‌بار نوبت به قلیانی‌های دهه نودی رسید. مردان مفت‌بازی که هیچ‌کدام‌شان انگشت‌کوچیکه دکتر سوکراتس نشدند. نه در آرمانخواهی، نه در فوتبال، نه در منورالفکری و ایثار اجتماعی.

۳) اول بار که جنجال دود و دمی‌ها به صفحات جلد نشریات ورزشی شنبه‌ها کشید، در دهه‌۵۰ بود. روزی که باشگاه پرسپولیس طی اطلاعیه‌ای رسمی ‌به بازیکنان سیگاری‌اش توپید و تهدید به جریمه‌شان کرد، تا روزی که فدراسیون فوتبال، علنا علیه بازیکنان وافوری اعلامیه داد، فقط یکی دوماه فاصله بود. در نسل‌های پیشین ممکن بود که وینستون‌کش‌ها تک‌وتوکی باشند داستان اما از دهه۵۰ به بعد به مرز هشدار رسید و چنان رو شد که حتی سردمداران فدراسیون فوتبال و باشگاه پرسپولیس را به این صرافت انداخت که برای پیشگیری و بازدارندگی، اطلاعیه‌های سفت و سختی منتشر کنند.

۴) اطلاعیه‌هایی که بزهکاری نخبگان افیونی را از جلوی چشم‌ها به پشت پرده‌ها کشاند و برای برخورد «قانونی» با آنها به فکر وصل کردن خلاف‌شان به قوانین «دوپ» و دوپینگ افتاد. چنین شد که اولین‌بار در اواخر سال۱۳۵۳، نشریه کیهان‌ورزشی طی مقالاتی تند، از این کجروی‌ها و زنهار دادن‌ها پرده برداشت و هشدارهای نویسندگان ایده‌آلیست بالاخره به گوش فدراسیون رسید و تیتر «اخطار شدید فدراسیون فوتبال به وافوری‌های فوتبال ایران» .

۵) در شماره ۳۰ فروردین ۱۳۵۲ کیهان‌ورزشی روی جلد رفت. عین خبر از این قرار است: «به دنبال دو مقاله‌ای که راجع به معتاد شدن بعضی ورزشکاران رشته‌های فوتبال، کشتی و وزنه‌برداری در دو شماره گذشته نوشتیم فدراسیون فوتبال ایران پیشقدم شده و به قرار اطلاعی که به دست آورده‌ایم کلیه بازیکنان معتاد را شناخته، و به نامبردگان شدیدا اخطار کرده است در صورتی که دست از عمل از زشت خود برندارند آنها را از شرکت در کلیه مسابقات داخلی و خارجی محروم می‌کند و نام‌شان را ضمن اعلامیه‌ای منتشر خواهد کرد. فدراسیون فوتبال یک‌ماه به نامبردگان مهلت داده است که گزارش پزشک مبنی بر ترک اعتیادشان را به‌طور محرمانه به دبیر فدراسیون تسلیم دارند و از آن پس نیز تا مدت شش‌ماه -هر ۱۵روز یک‌بار- این معاینه را تکرار کنند. یک مقام فدراسیون فوتبال ضمن تشکر از فتح بابی که توسط کیهان‌ورزشی صورت گرفته است گفت فدراسیون فوتبال این عمل را یک نوع دوپینگ تلقی می‌کند و برای آنکه ترک‌کنندگان یک‌بار دیگر به این بلای خانمان سوز رو نکنند و همچنین برای اینکه احتمالا فوتبالیست‌های دیگر گرد این عمل زشت نگردند به خود حق خواهد داد که در پایان هر مسابقه از جام تخت‌جمشید به حکم قرعه دو بازیکن هر تیم را مورد آزمایش قرار دهد.»

۶) این در حالی بود که همزمان با انتشار مقاله‌های هشداردهنده کیهان‌ورزشی، برخی باشگاه‌های معروف پایتخت -از جمله پرسپولیس- نیز به این صرافت افتادند که در قراردادهای رسمی ‌بازیکنان خود، تبصره‌های بازدارنده‌ای را به امضا برسانند تا بازیکنان‌شان از چنین خلاف‌هایی دوری کنند. نشریه کیهان‌ورزشی در تاریخ پنجم بهمن۱۳۵۳ خود، طی گزارشی پرده از برخی متون قراردادهای داخلی بازیکنان باشگاه پرسپولیس درباره دود و دم برداشت و نوشت: «هفته گذشته باشگاه پرسپولیس با بازیکنان خود قرارداد تازه‌ای امضا کرد که این قرارداد از پاره‌ای جهات، بسیار تازگی دارد. در متن قرارداد مربوط به مقررات باشگاه پرسپولیس آمده است که استعمال دخانیات در رختکن و محوطه میدان‌های ورزشی اکیدا برای بازیکنان این تیم ممنوع است و به بازیکنان تیم اخطار داده شده است چنانچه ۴۸ساعت قبل از مسابقه، اقدام به شب‌زنده‌داری و  شرکت در مجالس کنند از حضور در مسابقه‌ها محروم خواهند شد و در نتیجه از مزایای مربوط در قراردادشان سهمی‌ نخواهند برد.»