روانشناسی رنگ ها چگونه است و چه فایده ای دارد؟
رنگ ابزاری ارتباطی قدرتمند است که میتواند برای نشان دادن عمل، تأثیر خلق و خو و حتی تأثیر بر واکنشهای فیزیولوژیکی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از رنگها با افزایش فشار خون، افزایش متابولیسم و فشار چشم همراه است؛ بنابراین همیشه این پرسش مطرح است که رنگها دقیقاً چگونه در این زمینه عمل میکنند؟ و چگونه بر خلق و خو و رفتار انسان تأثیر میگذارند؟ وبسایت علمی verywellmind تلاش کرده است تا پاسخی برای این پرسشها بیابد.
روانشناسی رنگها چیست؟
«اندرو الیوت» و «مارکوس مایر»، دو محقق سرشناس در زمینه رنگها میگویند: «با توجه به شیوع و کاربرد گسترده رنگ ها، انتظار میرود که مقوله روانشناسی رنگها توسعه چشمگیر و مثبتی بیابد. اما جای تعجب است که تا به امروز مطالعات تئوری و تجربی اندکی در مورد تأثیر رنگ بر عملکرد روانشناختی انجام شده است. اغلب کارهایی که تاکنون انجام شده نیز بیشتر به دنبال دغدغههای کاربردی صورت گرفته و نه دقتهای علمی»
به دنبال عدم تحقیق کلی در این زمینه، مفهوم روانشناسی رنگ به موضوع داغ زمینههایی همچون بازاریابی، هنر، طراحی و سایر فعالیتهایی این چنینی تبدیل شده است. با این حال اگر چه بخش عمدهای از شواهد موجود در چنین زمینههایی در حال ظهور است، اما محققان و متخصصان چند اکتشاف و مشاهدات مهم راجع به روانشناسی رنگ و تأثیر آن بر خلق و خو، احساسات و رفتارها انجام داده اند. به عنوان مثال، در حالی که از رنگ سفید در بسیاری از کشورهای غربی برای نشان دادن پاکی و بی گناهی استفاده میشود، در برخی از کشورهای شرقی به عنوان نمادی از عزاداری دیده میشود.
چرا روانشناسی رنگها مهم است؟
اثرات روانشناختی رنگها
سیاه
اثرات منفی: سرکوب، سردی، تهدید، سنگینی
رنگ سیاه کاملا جذب کننده است. پیامدهای روانشناسی رنگ سیاه قابل توجه است. این رنگ موانع محافظتی ایجاد میکند، زیرا که تمام انرژیهایی را که به سوی شما میآید جذب میکند و شخصیت شما را پنهان میکند. سیاه در اصل عدم وجود نور است، چرا که هیچ طول موجی منعکس نمیشود و بنابراین میتواند تهدید کننده باشد؛ بسیاری از مردم از رنگ تیره میترسند. اما از لحاظ مثبت نگری به صورت مطلق ارتباط برقرار میکند. این ارتباط پیچیدگی و برتری بی نظیری را به همراه دارد و به ویژه با رنگ سفید خوب عمل میکند. سیاه ادراک سنگینی و جدیت را ایجاد میکند.
سفید
اثرات منفی: ناباروری، سردی، موانع، عدم دوستی
درست همانطور که سیاه جذب کننده است، سفید بازتابنده کامل است. در واقع، این نیروی کامل طیف سفید را در چشم ما نشان میدهد. از این رو، موانع ایجاد میکند، اما موانع آن متفاوت از جنبه رنگ سیاه است. سفید از لحاظ روانشناسی رنگ بیانگر خلوص است. مفهوم ناپایداری نیز میتواند جنبه منفی آن باشد. از لحاظ بصری، سفید، یک درک فزاینده از فضا را میدهد. اثر منفی سفید در رنگهای گرم باعث میشود که آنها به نظر برسند و احساس خوبی ایجاد کنند.
قرمز
اثرات منفی: اختلال، تجاوز، تاثیر منفی بصری، فشار
قرمز طولانیترین طول موج را دارد و به همین دلیل است که توجه ما را جلب میکند. دلیلی که از این رنگ در چراغهای راهنمایی در سراسر جهان استفاده میشود نیز همین خاصیت جلب توجه است. اثر رنگ قرمز فیزیکی است؛ به این معنی که احساسات را تحریک میکند و نبض افراد را افزایش میدهد. این رنگ مربوط به اصل مردانگی است و میتواند غریزه «مبارزه یا پرواز» را فعال کند. قرمز از لحاظ روانشناسی رنگ قدرت است. قرمزِ خالص، سادهترین رنگ و بدون ظرافت؛ تحریک کننده و پر جنب و جوش و بسیار دوستانه است. در عین حال، آن را میتوان به عنوان رنگی تهاجمینیز محسوب کرد.
آبی
اثرات منفی: سردی، بی اعتمادی، عدم احساس، عدم دوستی
آبی رنگ ذهن است و اساسا آرامش بخش است. این رنگ به لحاظ ذهنی تأثیر به سزایی دارد و تاثیر آن با واکنش فیزیکی که ما به رنگ قرمز داریم متفاوت است. آبیِ پررنگ تفکر ما را تحریک میکند و آبیِ کم رنگ، ذهن و تمرکز را آرام میکند. به نظر میرسد اشیاء آبی به اندازه قرمز به ما نزدیک نیستند. رنگ آبی رنگ جهان است. با این حال، آن را در روانشناسی رنگ، میتوان به عنوان رنگی سرد، بی ثبات و غیر دوستانه هم شناخت.
سبز
اثرات منفی: خستگی، رکود، خالی از انرژی، بی نظمی
سبز رنگ تعادل است و بدان معنی است که هر چیزی سر جای خودش است و نیازی به تنظیم و تغییر نیست. هنگامیکه به جهان نگاه میکنیم، میبینیم که حاوی مقدار زیادی رنگ سبز است، این نشان دهنده حضور آب و قحطی کم است، بنابراین ما با رنگ سبز، به سطح بالایی از اطمینان میرسیم. از منظر منفی، این رنگ میتواند رکود را نشان دهد.
زرد
اثرات منفی: غیر منطقی بودن، ترس، شکنندگی احساسی، افسردگی، اضطراب، خودکشی
طول موج زرد نسبتا طولانی و اساسا تحریک کننده است. در این حالت این رنگ محرک احساس است، بنابراین زرد قویترین رنگ از نظر روانی است. زرد، روحیه ما و اعتماد به نفس ما را افزایش میدهد؛ این رنگ اعتماد به نفس و خوش بینی را بالا میبرد. اما استفاده بیش از حد از آن میتواند باعث کاهش عزت نفس، ایجاد ترس و اضطراب شود.
بنفش
اثرات منفی: برون گرا، انحطاط، سرکوب، نادیده گرفتن
کوتاهترین طول موج برای رنگ بنفش است که اغلب به عنوان رنگ ارغوانی توصیف میشود. این رنگ آگاهی را به سطح بالایی از ذهن، حتی به حوزه ارزشهای معنوی میرساند. این رنگ بسیار درونگرا است و تفکر عمیق یا مراقبه را تشویق میکند و معمولا بهترین کیفیت ممکن را در اختیار قرار میدهد. آخرین طول موج قابل مشاهده قبل از اشعه ماوراء بنفش، دارای ارتباط با زمان و فضا و کیهان است. استفاده بیش از حد از بنفش میتواند درونگرایی را بیش از حد افزایش دهد.
خاکستری
اثرات منفی: عدم اطمینان، رطوبت، افسردگی، خواب زمستانی، کمبود انرژی
خاکستری خالص تنها رنگی است که خواص روانشناسی رنگ مستقیمی ندارد. با این حال، کاملا سرکوبگر است و زمانی که جهان خاکستری میشود، ما به طور غریزی شرایط را برای آماده شدن برای خواب زمستانی آماده میکنیم. به غیر از تن دقیق، خاکستری اثر متفاوتی روی رنگهای دیگر مورد استفاده دارد. استفاده از خاکستری معمولا عدم اطمینان و ترس از قرار گرفتن در معرض دید را نشان میدهد.
نارنجی
اثرات منفی: محرومیت، سرخوردگی، ناامیدی، عدم بلوغ
از آنجا که نارنجی ترکیبی از قرمز و زرد است، رنگ تحریک کنندهای است و در واقع ترکیبی از بخش فیزیکی و عاطفی است. این تمرکز ما بر مسائل فیزیکی – غذا، گرما، پناهگاه و … – و حساسیت را افزایش میدهد. این رنگ از نظر روانشناسی سرگرم کننده است. اما اثر منفی آن میتواند بر روی محرومیت تمرکز کند، این به احتمال زیاد زمانی است که نارنجی گرم با رنگ سیاه استفاده میشود. به همین ترتیب، استفاده بیش از حد از رنگ نارنجی، بیهودگی و فقدان ارزشهای فکری را به دنبال دارد.
صورتی
اثرات منفی: مهار، ترس احساسی، تخریب، ضعف فیزیکی
این رنگ به صورت ته مایهای از رنگ قرمز، از لحاظ جسمی ما را تحت تاثیر قرار میدهد، اما این تاثیر به این شکل است که ما را آرام میکند، نه تحریک. صورتی از لحاظ روانشناسی رنگ، یک رنگ قدرتمند و روان شناختی است. این رنگ نشان دهنده اصل زنانگی و بقای گونه است؛ این رنگ پرورش دهنده و تسکین دهنده جسم است. استفاده بیش از حد از رنگ صورتی از لحاظ فیزیکی میتواند تا حدی مخرب و سست کننده باشد.
کاربرد روانشناسی رنگها در درمان بیماران
از رنگ قرمز برای تحریک بدن و ذهن و افزایش گردش خون استفاده میشود.
تصور میشود که رنگ زرد باعث تحریک اعصاب و پاکسازی بدن میشود.
از رنگ نارنجی برای بهبود ریهها و افزایش سطح انرژی استفاده میشود.
اعتقاد بر این است که رنگ آبی باعث تسکین بیماریها و درمان درد میشود.
تصور میشود رنگ نیلی، مشکلات پوستی را کاهش میدهد.
تحقیقات جدید درباره روانشناسی رنگها
در روانشناسی نوین «رنگ» و رنگها از معیارهای سنجش شخصیت بهشمار میآیند؛ چرا که هر یک از آنها تأثیر خاص روحی و جسمی را در یک فرد باقی گذارده و رنگ نشانگر وضعیت روانی و جسمی وی میباشد. این موضوع با توجه به پیشرفتهای دو دانش فیزیولوژی و روانشناسی به اثبات رسیده است. یک مطالعه نشان داده است که قرصهای دارویی با رنگ گرم نسبت به قرصهای دارویی با رنگ خنک، موثرتر بودند. همچنین در مطالعه دیگری ثابت شد که چراغهای روشنایی معابر با رنگ آبی، منجر به کاهش محسوس جرم و جنایت شده است. قرمز باعث میشود افراد با سرعت و نیروی بیشتری واکنش نشان دهند، چیزی که طبق گفته محققان ممکن است در طول فعالیتهای ورزشی بسیار مفید باشد. لباسهای فرم سیاه احتمالاً باعث میشود که دانش آموزان بیشتر مورد تنبیه قرار گیرند. این مطالعه همچنین نشان داد که دانش اموزانی که از لباسهای ورزشی سیاه رنگ استفاده کرده بود، کمتر از دانش آموزان دیگر در مسابقات موفق بوده اند.
رنگ میتواند بر عملکرد انسان تأثیر بگذارد
روانشناسی و انتخاب رنگ در هنگام خرید
سفید: همانطور که بسیاری از افراد و کارشناسان اعتقاد دارند، رنگ سفید میتواند احساس پاکی و تمیزی ایجاد کند. این رنگ اغلب برای نشان دادن حس جوانی و مدرنیته استفاده میشود.
مشکی: برخی افراد غالباً رنگ سیاه را به عنوان یک رنگ «قدرتمند» توصیف میکنند که ممکن است به همین دلیل سیاه محبوبترین رنگ برای وسایل نقلیه لوکس باشد. مردم اغلب این رنگ را به عنوان رنگی قدرتمند، اسرارآمیز و حتی شرور توصیف میکنند.
نقره ای: این سومین رنگ محبوب برای وسایل نقلیه است و با حس نوآوری و مدرنیته مرتبط است. محصولات با تکنولوژی بالا اغلب نقرهای هستند، بنابراین این رنگ اغلب با چیزهایی جدید، مدرن و براق مرتبط است.
قرمز: آیا رویای یک وسیله نقلیه قرمز را دارید؟ قرمز رنگی جسورانه و جلب توجه ایجاد میکند، بنابراین ترجیح دادن چنین رنگی برای خودرو ممکن است به معنای این باشد که میخواهید تصویری از قدرت، عمل و اطمینان را طراحی کنید.
آبی: مردم اغلب رنگ آبی را به عنوان رنگ پایداری و ایمنی توصیف میکنند. رانندگی با اتومبیل آبی یا SUV ممکن است نشانگر اطمینان و اعتماد به نفس شما باشد.
زرد: به گفته کارشناسان، رانندگی وسیله نقلیه زرد ممکن است به این معنی باشد که شما به طور کلی یک فرد خوشحال هستید و شاید کمی بیشتر از یک فرد معمولی متمایل به ریسک کردن باشید.
خاکستری: کارشناسان پیشنهاد میکنند افرادی که اتومبیلهای خاکستری را رانندگی میکنند، علاقهای به چیزهای سخت و بادوام ندارند و در عوض چیزهای ظریفتر را ترجیح میدهند.
البته نباید فراموش کرد که انتخابهای رنگی ما اغلب تحت تأثیر عواملی از جمله قیمت، محدودیتها و سایر نگرانیهای عملی است. به عبارت دیگر اگر چه شخصیت خریدار میتواند نقش مهمی در انتخاب رنگ داشته باشد، اما خریداران اغلب به شدت تحت تأثیر عواملی مانند قیمت و محدودیتهای دیگر قرار میگیرند. برای مثال خرید خودروی سفید رنگ ممکن است بیشتر از آنکه دغدغههایی همچون نشان دادن جوانی و مدرن بودن را در پشت سر داشته باشد، به محدودیتهایی همچون وضعیت اقلیمی و یا قیمت مربوط باشد. در واقع افرادی که در آب و هوای گرم زندگی میکنند معمولاً وسایل نقلیه با رنگ سبک را نسبت به وسایل تاریک ترجیح میدهند. همچنین اولویتهای رنگ نیز میتوانند در طول زمان تغییر کنند. برای مثال ممکن است فرد در دوران جوان علاقه زیادی به رنگهای روشن داشته باشد چرا که دوست دارد خود را در معرض دید و توجه قرار دهد، اما با بالا رفتن سن همین فرد احتمالاً گرایش به رنگهای سنتی پیدا کند.
روانشناسی رنگها تا چه حدودی معتبر است؟
با این همه «زنا اوکانر»، عضو هیئت علمی گروه معماری، طراحی و برنامه ریزی دانشگاه سیدنی، نشان میدهد که مردم باید نسبت به بسیاری از ادعاهایی که درباره روانشناسی رنگ میبینند، احتیاط کنند. اوکانر توضیح میدهد که: «بسیاری از این ادعاها از لحاظ پشتیبانی تجربی و علمی، فاقد استدلال هستند و نقصهای اساسی را نشان میدهند. اما نگرانی بزرگتر این است که چنین برداشتهای ناقصی ممکن است به عنوان واقعیت علمی ارائه شوند. علاوه بر این، چنین ادعاهایی اغلب به تحقیقات منسوخ شده و قدیمی، بدون مراجعه به یافتههای تحقیقاتی جدید متکی هستند».
رنگ میتواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات، ایجاد روحیه خاص و حتی تأثیرگذاری بر تصمیماتی که افراد میگیرند، داشته باشد. ترجیحات رنگی افراد همچنین روی اشیاء انتخاب شده، لباسهایی که میپوشند و نحوه تزئین محیط آنها نیز تأثیر میگذارد. افراد غالباً اشیاء را با رنگهایی انتخاب میکنند که حالتها و احساسات خاصی را به وجود میآورد، مانند انتخاب رنگ خودرو که به نظر اسپرت، آینده نگر، براق یا قابل اعتماد است. از رنگهای اتاق نیز میتوان برای بیرون کشیدن خلق و خوی خاص استفاده کرد، مانند نقاشی اتاق خواب با رنگ سبز ملایم برای ایجاد روحیهای آرام.
کارشناسان دریافته اند، در حالی که رنگ میتواند در نحوه احساس و عمل ما تأثیر داشته باشد، این تأثیرات در معرض عوامل شخصی، فرهنگی و موقعیتی قرار دارد؛ بنابراین برای به دست آوردن درک بهتری از روانشناسی رنگ، تحقیقات علمی بیشتری باید صورت گیرد
دریافت لینک کوتاه این نوشته:
کپی شد! |