فلسفه روز مهندس و ارتباط آن با خواجه نصرالدین طوسی؛ ۵ اسفند

روز ۵ اسفند هر سال برای مهندسین روزی خاص است. در این نوشته به فلسفه روز مهندس و ارتباط آن با خواجه نصیرالدین طوسی دانشمند مشهور ایرانی می پردازیم:

• مهتاب دهقانی

ابوجعفر محمدبن محمدبن حسن طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین زاده ۵ اسفند ۵۷۹ هـ . ق، شاعر، فیلسوف، فقیه، دانشمند، ریاضی‌دان و منجم سده هفتم است.

درباره زادگاه خواجه‌ نصیرالدین طوسی اختلاف است. بعضی کتاب‌ها و منابع، پدری وی را از بزرگان و دانشوران قم می‌دانند. بعضی منابع، وی را زاده روستای جهرود ساوه می‌دانند و برخی دیگر متولد طوس.

وی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن‌سینا رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد. همچنین رصدخانه مراغه را ساخت و در کنار آن کتابخانه‌ای به وجود آورد که نزدیک به چهل هزار کتاب در آن بوده است.

خواجه‌ نصیرالدین یکی از گسترش‌دهندگان علم مثلثات است که در قرن ۱۶ میلادی، کتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه شد. دانشمندان روسی در مطالعه جدول نجومی خواجه نصیرالدین متوجه شدند که او مختصات قاره آمریکا را دو سده پیش از کشف این قاره توسط کریستف کلمب مشخص کرده است.

در سال ۲۰۱۳ میلادی، پایگاه جستجوگر گوگل، به مناسبت هشتصد و دوازدهمین سالگرد تولد خواجه نصیرالدین، تصویری از او در وبسایت خود گذاشت. سیاره‌ای که توسط ستاره‌شناس روسی، نیکلای استفانویچ چرنیخ در سال ۱۹۷۹ کشف شد نیز به نام وی نامیده شده است.

معروف‌ترین آثار او به فارسی، «اساس الاقتباس» و «اخلاق ناصری» را می‌توان یاد کرد. وی در اخلاق ناصری، رستگاری راستین انسان‌ها را در سعادت نفسانی، سعادت بدنی و سعادت مدنی می‌داند و این نکته نشان می‌دهد که ایشان در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم کارشناس بوده است.

تاریخ وفات او هجدهم ذیقعده سال ۶۷۳ هـ . ق است و در حرم کاظمین و پایین پای دو امام مدفون شد. در ایران، روز ۵ اسفند سالروز تولد خواجه نصیرالدین طوسی روز مهندس نام‌گذاری شده است.