همه چیز درباره ورزش چوگان

مجله اینترنتی کولاک، ترجمه:پردیس کیانی: ورزش چوگان برای نخستین بار در کشور ایران ابداع شد و در ابتدا به عنوان یک بازی تمرینی برای سواره نظام ها به ویژه نگهبانان پادشاه و سربازان درجه یک برگزار می شد. بعد از آن ابتدا به تمام نقاط ایران و سپس به کشور های دیگر انتشار پیدا کرد و اکنون در تمام جهان محبوبیت دارد به طوری که در حال حاضر در فدراسیون بین المللی چوگان بیشتر از ۱۰۰ کشور عضو هستند و به صورت حرفه ای در ۱۶ کشور برگزار می شود، همچنین این ورزش از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۶ جزء ورزش های المپیک بود. چوگان به عنوان ورزش پادشاهان نامیده می شد و همواره با حمایت اسپانسر ها برای تماشاچی ها اجرا می شد.

ریشه

هرچند دقیق نمی توان ریشه چوگان را مشخص کرد اما طبق شواهد ریشه آن به اسب سواران ایرانی ساکن در آسیای مرکزی نسبت داده می شود و بعد از آن به تمام جهان رسیده است. چوگان به شدت تحت حمایت اشراف و پادشاهان بود، در زمان حکومت اشکانیان زنان نیز هم پای مردان این ورزش را انجام می دادند. برگرفته از تاریخ این ورزش در دیکشنری آکسفورد، جزء امتحانات نهایی مدارس سلطنتی ساسانیان بوده است.

اسب ها

اسب های مورد استفاده در چوگان پونی های چوگان نامیده می شوند. البته واژه پونی به این معنا نیست که اسب ها در چوگان از نژاد پونی و اسب های کوتاه قد هستند، واژه پونی به عنوان یک اصطلاح به کار می رود و اسب ها در سایز و قد عادی هستند یعنی از ۱۴۷ تا ۱۶۳ سانتی متر قد و ۴۱۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم وزن را دارا می باشند. اسب مورد نظر برای ورزش چوگان با دقت بالا انتخاب می شود و معیار هایی مثل سرعت، استقامت و چابکی آن ها بسیار حائز اهمیت است. اسب ها به گونه ای تربیت می یابند که تنها با یک طناب دهنه، توسط سوار کنترل شوند و از طریق پاهای سوارکار و فشار ها و نشانه هایی که سوارکار به پهلوی اسب می دهد هدایت شوند، بچرخند و یا متوقف شوند. اسب هایی که به درستی در این زمینه آموزش دیده اند سوار خود را خیلی نرم و به سرعت به سمت توپ هدایت می کنند و ۶۰ تا ۷۵ درصد موفقیت سوار و تیم را شامل می شوند. تربیت اسب ها برای چوگان معمولا از سن ۳ سالگی آغاز می شود و بین ۶ ماه تا ۲ سال هم طول می کشد. اغلب اسب ها تا سن ۵ سالگی به بلوغ فیزیکی می رسند و سن ۶ یا ۷ سالگی اوج عملکرد آن ها در ورزش است. اگر حادثه ای برای پونی اتفاق نیفتد یک پونی می تواند تا ۱۸ یا ۲۰ سالگی هم در مسابقات شرکت کند. هر سوارکار باید بیش از یک اسب برای مسابقات داشته باشد تا در صورتی که اسب خسته شد آن را با یک اسب تازه نفس تر تعویض کنند.

طریقه بازی چوگان

در چوگان هر تیم ۴ بازیکن دارد که هدف هر تیم انداختن توپ بازی با چوب در سوراخی واقع در زمین تیم حریف است. در اینجا به وظایف هر یک می پردازیم:

بازیکن شماره ۱: این بازیکن نقش اصلی حمله تیم را به عهده دارد و موقعیت آن در زمین به گونه ای است که بازیکن شماره ۴ تیم حریف را مهار می کند.

بازیکن شماره ۲: این بازیکن هم مسئول حمله و امتیاز گرفتن است و این کار را می تواند به دو صورت انجام دهد یا خودش مستقیما حمله کند و امتیاز بگیرد یا از بازیکن شماره ۱ تیم حمایت کند تا او بتواند جلو برود و برای تیمشان امتیاز کسب کند. این بازیکن همچنین وظیفه دارد در خط دفاع نیز بهترین بازیکن تیم مقابل یعنی بازیکن شماره ۳ را مهار کند. به دلیل وظایف دشواری که بازیکن شماره ۲ دارد عجیب نیست که گاهی هم بهترین بازیکن تیم را در این پست قرار دهند البته اگر بازیکنی قوی در پست ۳ باشد.

بازیکن شماره ۳: این بازیکن رهبر تکنیکی تیم است و ضمن حفظ دفاع تیم وظیفه دارد توپ را به درستی به سوی بازیکن شماره ۱ و شماره ۲ هدایت کند تا به امتیاز برسند. بهترین بازیکن هر تیم در چوگان معمولا در این پست بازی می کند.

بازیکن شماره ۴: این بازیکن در خط دفاع تیم بیشترین فعالیت را دارد اما می تواند گاهی در حمله نیز شرکت کند. دفاع از تیم در برابر امتیاز دادن وظیفه اصلی او است و این موضوع به بازیکن شماره ۳ این امکان را می دهد تا بیشتر در حمله حضور پیدا کنند و خیال دیگر بازیکنان تیم از بابت امتیاز دهی به تیم مقابل راحت است.

وسایل و لباس بازیکنان:

هر بازیکن یک کلاه ایمنی، چکمه های سوارکاری تا زیر زانو و لباس های رنگی به تن دارند که هر رنگ به طور خاص وظیفه ی آن ها در تیم را مشخص می کنند. مهمیز و یک شلاق  برای هدایت بهتر اسب نیز از وسایل سوارکاران چوگان است.

منابع:

Britannica.com

Wikipedia.com